Klasa, kapitał i coaching w dobie późnego kapitalizmu
Michał Mokrzan

ISBN 978-83-231-4280-5
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Toruń 2019
Wydanie I
Stron 413

Spis treści (tematy główne):
Wprowadzenie w stronę antropologii neoliberalizmu. Splot “klasy-kapitału-coachingu”. Przedmiot polityki uwodzenia i wolność jako źródło cierpień. Tezy, cele i źródła inspiracji. Wieloaspektowość procesu badawczego. Tytuł w pełnym brzmieniu i konstrukcja książki. Kłopoty z klasą, kapitałem i urządzaniem: kontekst i teoretyczne ramy analizy. Paralipsa, metonimia i efekt chiazmu: klasa w antropologii społeczno-kulturowej. Nierozpoznany potencjał: antropologia polska wobec problemu klasy. Socjologia klas spod znaku Pierre’a Bourdieu: polski kontekst. Kapitał emocjonalny: aktualizacja teorii kapitału. Michel Foucault i studia nad urządzaniem. Neoliberalne instytucje psyche. Aplikacja ustaleń teoretycznych do kontekstu etnograficznego. Neoliberalne technologie urządzania: analiza dyskursu eksperckiego. Dyskurs ekspertów duszy jako przedmiot analizy. Kierowanie kierowaniem: wręczanie wędki, podstawianie drabiny i pies pasterski. Technologie siebie: praktyki samopoznania i troski o siebie. Technologie przedsiębiorczości i uodpowiedzialniania. Technologie poczucia własnej wartości i odporności psychicznej. Dyspozytyw i epifania coachingu. Ograniczenia analizy dyskursu eksperckiego. Artykulacje doświadczenia i doświadczanie artykulacji: perspektywy oddolne. Metafory z terenu. Coś tu nie gra – układanie siebie – stabilizacja. Zryta psychika – instalowanie nowego programu – specyficzna atmosfera. Kryzys – przewinięcie – bardziej odpowiedzialny. Plankton – zarządzanie sobą – samotna orka. Masakra – wydeptywanie nowej ścieżki – pożądany poziom. Czarne myśli – walka – wyprostowana. Wylękniona – nauka poruszania się – panowanie. Wybuchy – ukierunkowanie się – zupełnie inna. Gonitwa – budowanie nowych fundamentów – bycie własnym przyjacielem. Poczucie pewnego ciężaru – prowadzenie – dobre ogniwo. Opuchlizna – zatrzymywanie się – kosmitka. Prawa ręka szefowej – przecinanie pępowiny – mówienie “trudno”. Konkluzje i kwestie problematyczne. Retoryczne konstruowanie neoliberalnych podmiotów. Miejsce styczności albo perswazja neoliberalnego urządzania. Antropologia retoryczna. Namowa do czynu i zmiany postawy, emocjonalna energia i eudajmonologia. Lustrzana identyfikacja, wpływowe słuchanie oraz praktyka wyznania. Dyspozytywne metafory. Sugestywne pytania. Grzeczność i perswazja eufemizmów. Zachęcające obrazy. Wewnętrzne głosy. Pisanie i mówienie siebie. Performans afirmacji. Zamiast konkluzji: neoliberalny homo rhetoricus w działaniu. Retoryka profesjonalizacji: Strategie. Pierwsze praktyki tożsamościowe coachów. Antropologia bliskiej współczesności. Poetyki i polityki początku: woźnica, Hefajstos i Sokrates. Taksonomie ludowe: profesjonaliści, czarownicy, sekciarze, utylitaryści. Walki symboliczne: szarlatan jako figura ekskluzji. Glejty, akredytacje i certyfikacje: figury retoryki kształcenia. Dowód i metoda: argument z autorytetu nauki. Narzędzia etycznego zobowiązania: substancja etyczna i sposoby ujarzmiania. Perswazyjny wymiar technologii siebie i teleologia podmiotu moralnego. Ironiczne podsumowanie i pytanie. Ucieleśniona logika neoliberalizmu. Autoetnografia analityczna. Prowokatywna epifania: analiza doświadczenia progowego. Kontrakt coachingowy: dyscyplina i pakt. Neoliberalne cele i motywacja. Sprzątanie kurzu: trop neoliberalnego urządzania. Perswazja kalkulatora czasu. Niekomfortowe wyznanie. Zakończenie w stronę neoliberalnej antropologii? Coaching wyższych klas średnich w Polsce. Chiazm antropologii i neoliberalizmu.

Kilka słów z okładki książki:
Przedmiotem podejmowanych w monografii analiz jest splot “klasy-kapitału-coachingu”, który jest rozpatrywany w kontekście procesu rozpowszechniania się w dobie późnego kapitalizmu idei przedsiębiorczości, odpowiedzialności indywidualnej oraz uekonomicznienia stosunków nieekonomicznych. Coaching – rozumiany jako materializacja neoliberalnych technologii urządzania – jest praktyką materialno-symboliczną zachęcającą członków wyższych klas średnich w Polsce do podejmowania prób rozwijania form kapitału emocjonalnego (samoświadomości, postaw przedsiębiorczości i odpowiedzialności, pewności siebie oraz poczucie własnej wartości, odporności psychicznej i umiejętności zarządzania emocjami) w celu radzenia sobie z wyzwaniami stawianymi przez późny kapitalizm. Członkowie wyższych klas średnich, biorący udział w prowadzonych przez autora badaniach etnograficznych, budują tożsamość klasową w procesie afektywnej pracy nad sobą, inicjowanej w ramach coachingu, która wypływa z potrzeby zyskania i/lub poszerzenia wymienionych wyżej dyspozycji emocjonalno-kognitywnych. Coaching jest narzędziem zarówno tę potrzebę zaspokajającym, jak i produkującym. Jest on mechanizmem konstruującym neoliberalne podmioty wyższych klas średnich, wyposażającym je nie tylko w kapitał emocjonalny, lecz także w kategorie, na podstawie których sami działają i myślą o sobie oraz otaczającym świecie. Książka dowodzi, że pracę coachingową odpowiedzialną za wytwarzanie neoliberalnych podmiotów wyższych klas średnich konstytuuje mechanizm retoryczny i polityczny, które dookreśla etykieta, stanowiąca także drugi człon tytułu monografii; perswazja neoliberalnego urządzania.